DeFi, bankalar yerine blok zincir teknolojisini ele alan ekonomi altyapılı aplikasyonlar ve faaliyetler için kullanılan bir kavramdır.
Merkezi olmayan finansın sembol adı olarak esinlenmiş olan DeFi, bir blok zincir teknolojisi üzerine dizayn edilmiş bir topluluk ekonomik yapı vasıtası için kapsamlı bir kavramdır.
Bu anlatıda yatan ana fikir, internet ulaşımı olan bütün kullanıcıların aracılar vasıtası ile ödünç verme, ödünç alma ve banka faaliyet, hareketler yapmasına olanak tanımaktır.
DeFi, blok zincir teknolojisinin ve merkezi olmayan internet düzlemi çevresinin en hızlı gelişim gösteren yapılarından biridir.
Genel olarak konu alındığında DeFi aplikasyonları, Ethereum tarzı arza açık bir blok zincirinde faaliyet gösteren finansal içerik bütünlemesidir. Bu içerikler herhangi bir izne tabi değildir, bunun anlamı üçüncü kişileri ele almazlar. Brokerler ve finans merkezleri gibi ekonomi yapı aracılar yerine, akıllı kontratlar vasıtası ile her yapı platformda otomatik hale gelir.
Bankadan kredi çekmek terimi tarihe karışıyor olabilir. Bankalardan kredi anlamında para istemenize gerek yok. Dolaylı yoldan değil direkt olarak da yakınlarınızdan para alabilirsiniz. Bu yapı için sadece konuşmanız ve halledilmesi gereken tek mevzu protokolün yapı yapmasına olanak tanımaktır. Herhangi bir sanal ögeyi başkaları ile dönüştürmek mi istiyorsunuz? Merkezi olmayan finans yapıları ve tabii ki bilinen adı ile DeFi, olağanüstü bir kesinti yapmaksızın faaliyeti basit hale getirebilir.
DeFi’nin sadece geliştiren bir kişi yok fakat DeFi aplikasyonları başlangıç olarak Ethereum’un gibi bir ağın da kurucusu olan Vitalik Buterin tarafından meydana getirilen Ethereum’un üstüne konumlandı. O vakitten bu yana, faaliyetleri otomatik hale getiren ve akıllı kontratlar ele alan başka platformlara doğru yol aldılar. Bu yapılar ise Solana, Binance Smart Chain ve Avalanche yapılarını barındırır.
DeFi’nin Avantajlı ve Cazip Kılan işlevleri
DeFi’nin birtakım esas ve kritik ana işlevleri bulunmaktadır.
İlk olarak açık, daha da açacak olursak aplikasyonları bir hesap dizayn ederek kullanabileceğiniz manasına denk geliyor, çoğunlukla isim ve konum gibi herhangi bir kavram açıklayıcısı veri görüntülemeden ele alabilirsiniz. Bu, kağıt üzerinde mantık olarak bir kişisel banka cüzdanına vakıf olmaktan daha kolay bir hamledir.
Bir başkası, düzeyler kültürel yapıya kavuşmuş olan bankalardan çok daha efektif fakat faaliyet mali sarfiyatları blok zinciri platformuna dayalı olarak dönüşüm yaşıyor.
Son olarak, DeFi aplikasyonları para parçası gibi beraber faaliyet gösterir. Bu “bir hale getirilebilir” durum, bütün kullanıcıların izne tabii olmadan herhangi bir hali hazırda yer alan DeFi içeriğini meydana getirmesine, dönüştürmesine, karıştırmasına ve kıyas halinde karma yapmasına, dayalı kalmasına ya da üzerinde faaliyet göstermesine yardımcı olur. Ama ne var ki, bu özel işlevlik aynı vakitte DeFi’nin en kritik ve değerli işlevi olabilir. Zayıflık olarak sunulabilir, çünkü DAI sabit kripto para birimi gibi değerli bir karışım herhangi bir denetim anlatımına tabii olmaksızın duruma gelirse ya da çalışma özelliğini kayıp ederse, DAI çerçevesinde dizayn edilen bütün ekosistem sınıfta kalabilir.
DeFi Yapısının Vaat Ettikleri ve Yapılabilecek Faaliyetler
3 ana DeFi aplikasyon çeşidi yer almaktadır;
Borç verme ve borç alma: Kripto para birimine vakıf iseniz onu faiz ya da hediye karşılığında Aave ya da Compound türevi bir platforma geçici olarak birim olarak verebilirsiniz. Aynı biçimde, bu çeşit bir platformdan sanal ögeleri olarak borç alabilirsiniz ki bu, bilhassa alım satım yapmak istiyorsanız baya verimli bir durumdur. Ne olursa olsun dikkatli olmak da fayda var. Birden fazla DeFi platformu aşırı derecede güvence altına alma sistemini ele alır, bu demek oluyor ki borç almak istediğiniz adetten daha fazlasını pazara vermeniz gerekir; ögenin kıymeti ön görülenden çok fazla iniş gösterirse platform kayıplarının önüne geçmek için kişisel güvence durumunuzu alabilir.
Birçok DeFi kullanıcısı bunu, ödül almak için bir varlık havuzunda fonları kilitledikleri efektif geliştiricilik yoluyla varlık kazanmanın bir yolu olarak kullanır. Oranlar protokole ve varlığa bağlı olarak değiştiğinden, yetenekli çiftçiler varlıklarını en iyi oranlardan yararlanmak için hareket ettirir.
Ticaret Piyasa Faaliyetleri: Coinbase ve Binance gibi merkezi finans yapılarında, her ticaret piyasa faaliyetlerinde ögelerinizin haklarını almak için finans merkezi yapılarına sırtınızı dayıyorsunuz. Merkezi olmayan finans yapıları, vasıtaları ortadan bertaraf eder, böylelikle kullanıcılar direkt olarak birbirleriyle alım satım durumunda faaliyet yapabilir. Ek olarak Uniswap ve PancakeSwap gibi DEX’ler, kullanıcıların ticaret için taze kripto para birimlerini yayınlamalarına destekçi durumda olur. Veri araştırma eksikliği olası muhtemel tehlikeleri oldukça yükseltir, fakat aynı zamanda kullanıcıların daha büyük ticaret piyasa alanlarına girmeden evvel taze ögelere erken giriş yapmasına olanak tanır.
Muadiller: Birtakım belirli para ya da kripto para birimi ticareti yapmakla kısıtlı olmak durumunu arzu etmezsiniz. dYdX ve Synthetix gibi muadil protokolleri, kullanıcıların spot ticaret piyasasından daha çoğunu yapmasına olanak tanır. Emsal olarak, katılımcılar vakıf olduklarından daha çok yatırım bazlı kullanım yaptıkları kaldıraçlı hamleler yapabilir ya da ek olarak kültürel hale gelmiş pay senetlerini ve bu tarz yapıları taklit eden beşer ögeler meydana getirebilir.
DeFi Aplikasyonları Dizayn Etme işlemi
Bir kripto para birimine vakıf olmak, platformun direkt katman-1 blok zincirinin kripto para birimi ile bağlantı halinde ilişki durumunda kalmasına olanak tanır. Fakat projeler, ademi merkeziyetçiliği limitini aşmak için kripto para birimlerini de destekledi. Borç verme platformu, emsal olarak, bir denetim mekanizma tokeni olarak COMP ele alır; elinde saklı barındıranlar, platformun program yazılımı ve kişisel hazine temin etme konusunda hükümlerde bulunabilir.
DeFi Platformlarında Nasıl işlem Yapılır ?
Bütün kullanıcılar, bir aplikasyonun internet sayfasına girerek ve Ethereum’da MetaMask ya da Solana’da Phantom türevi DeFi işlevli bir kripto para hesabına dayalı kalarak DeFi içeriklerini kullanabilir. Birden fazla DeFi aplikasyonu, katılımcıların herhangi bir kişisel veri vermesini ya da kayıt durumda olmasını şart kılmaz.
Bu gelişme ile beraber, aplikasyonlar için bir blok zincirinin üstüne dizayn edildiğinden, faaliyetler tutar karşılaması yapmak için bu blok zincirin değerlerini kullanmalısınız. Ethereum platformundaki faaliyetler için ödeme yapmak için ETH gerekli durumdadır, Solana blok zincir teknolojisinde SOL mecburi ve şart durumdadır.
Gelecek Dönemler Adına DeFi
Yönelim bu şekilde devamlılık gösterirse ve DeFi analistleri doğru fikirde çıkar ise, bu devasa bir DeFi hareketlenmesinin yalnızca başlangıç safhasıdır. Gerçek düşünenler, açık ve merkezi olmayan bir ekonomik yapı durumunun pozitif yönlerinin trilyonlarca dolarlık kıymete erişmek için çok sıkıntılı bir durum olduğunu öne sürüyorlar.
Fakat problemler devam ediyor. Kasım 2021 tarihinde, risk denetim kontrol şirketi Elliptic, DeFi katılımcılarının evvelki iki sene süresince siber taarruz ve sahtekarlık faaliyetlerinden on buçuk milyon dolar kayıp ettiğini öne sürdü, varsayımında bulundu.
Bu hareketlenmeler düzenleyicilerin ilgisini çekti. Ağustos 2021 tarihinde ABD Menkul Kıymetler ve Finans Merkezi Kurulu Başkanı Gary Gensler, DeFi’nin daha da yoğun denetim ve düzenleme altında yer alması ikazında bulundu ve birtakım DeFi protokollerinin menkul kıymetler kanunlarına zıt durumda kalabileceğini iddia etti. Bir sürenin ardından, “denetim altında ve muhafaza olmadan, negatif bir şekilde sona ereceğinden endişeleniyorum” dedi. Tayland’ın SEC’i de birtakım DeFi faaliyetlerinin ülkede oluşum göstermek için bir belge gerektirebileceğini iddia ederek bu hareketi düzen ve denetim altına almadan yana olduğunu belirtti.
Bank of International Settlements, konuyu biraz daha ileriye taşıyarak DeFi güvenlik sorun ve tehditlerinin kültürel hale gelmiş olan ekonomi yapını geçtiği ve hatta küresel finansal istikrarı tehdit edebileceği konusunda uyardı. DeFi arkasında duran tarafları ve tenkit edicileri dahilinde çepeçevre saran ve hareketliliğe dahil olan hararetli bir tartışma var.
